Majha avadta san ganesh chaturthi marathi nibandh: गणेश चतुर्थी हा हिंदू धर्मातील एक प्रमुख सण आहे. हा सण भाद्रपद महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या चतुर्थीला साजरा केला जातो. भगवान गणेश हे विघ्नहर्ता म्हणून ओळखले जातात. ते बुद्धी, ज्ञान आणि समृद्धीचे देवता आहेत. या सणाच्या निमित्ताने लोक घरी किंवा सार्वजनिक ठिकाणी गणेशाची मूर्ती आणून स्थापित करतात आणि दहा दिवस उत्साहाने पूजा करतात. हा सण विशेषतः महाराष्ट्रात खूप धुमधडाक्यात साजरा होतो. या निबंधात आपण गणेश चतुर्थीची सुरुवात, साजरीकरणाची पद्धत, महत्त्व आणि आधुनिक काळातील बदल याबद्दल जाणून घेऊ.
गणेश चतुर्थीची सुरुवात प्राचीन काळापासून आहे. पुराणांनुसार, भगवान गणेश हे पार्वती आणि शिवाचे पुत्र आहेत. त्यांची जन्मकथा खूप रोचक आहे. एकदा पार्वतीने आपल्या अंगातील मळापासून गणेशाची निर्मिती केली आणि त्याला द्वारपाल म्हणून नेमले. शिव आले तेव्हा गणेशाने त्यांना रोखले, यामुळे क्रोधित होऊन शिवाने गणेशाचे शीर कापले. नंतर पार्वतीच्या विनंतीने शिवाने हत्तीचे शीर लावून गणेशाला जीवदान दिले. त्यामुळे गणेशाला गजानन म्हणतात. हा सण सुरू करण्याचे श्रेय लोकमान्य टिळकांना जाते. १८९३ मध्ये त्यांनी पुण्यात सार्वजनिक गणेशोत्सव सुरू केला. त्यावेळी ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध एकजूट करण्यासाठी हा सण उपयोगी ठरला. लोक एकत्र येऊन सांस्कृतिक कार्यक्रम करत असत आणि स्वातंत्र्याच्या चळवळीला बळ मिळत असे. आजही हा सण सामाजिक एकतेचे प्रतीक आहे.
Jar mi Superhero Zalo tar Marathi Nibandh: जर मी सुपरहिरो झालो तर निबंध
गणेश चतुर्थीचे साजरीकरण खूप उत्साही असते. सणाच्या आधी लोक बाजारातून मातीची किंवा पर्यावरणस्नेही मूर्ती खरेदी करतात. घरी मूर्ती आणून विधिवत स्थापना करतात. रोज सकाळ-संध्याकाळ आरती होते. modak हे गणेशाचे आवडते भोजन असते, म्हणून घरात मोदक, उकडीचे मोदक, लाडू आणि इतर गोड पदार्थ बनवले जातात. सार्वजनिक मंडळांत मोठमोठ्या मूर्ती असतात. तिथे सांस्कृतिक कार्यक्रम, नृत्य, नाटक, व्याख्याने आणि स्पर्धा होतात. दहा दिवसांनंतर अनंत चतुर्दशीला विसर्जन होते. लोक ढोल-ताशांच्या गजरात मिरवणूक काढतात आणि “गणपती बाप्पा मोरया, पुढच्या वर्षी लवकर या” म्हणत मूर्तीचे जलात विसर्जन करतात. हे दृश्य खूप भावपूर्ण असते. परंतु पूर्वी प्लास्टर ऑफ पॅरिसच्या मूर्तींमुळे प्रदूषण होत असे. आता लोक पर्यावरणस्नेही मूर्ती वापरतात, ज्या पाण्यात सहज विरघळतात आणि नुकसान होत नाही.
या सणाचे महत्त्व खूप आहे. गणेश हे विघ्नहर्ता आहेत, म्हणून नवीन कार्याची सुरुवात त्यांच्या पूजेनेच होते. हा सण बुद्धी आणि ज्ञानाची पूजा शिकवतो. मुलांना या सणातून धार्मिक आणि सांस्कृतिक मूल्ये शिकता येतात. सामाजिक दृष्टीने हा सण लोकांना एकत्र आणतो. विविध जाती-धर्माचे लोक एकत्र येऊन साजरा करतात, ज्यामुळे सामाजिक सौहार्द वाढतो. आर्थिकदृष्ट्या हा सण कलाकार, व्यापारी आणि कामगारांना रोजगार देतो. मूर्तिकार, सजावट करणारे, पंडित आणि संगीतकार यांना काम मिळते. तसेच, हा सण पर्यटनाला प्रोत्साहन देतो. मुंबईतील लालबागचा राजा किंवा पुण्यातील दगडूशेठ गणपती ही ठिकाणे जगप्रसिद्ध आहेत. लाखो भाविक दर्शनासाठी येतात.
आधुनिक काळात गणेश चतुर्थीचे स्वरूप बदलले आहे. डिजिटल युगात ऑनलाइन पूजा आणि व्हर्च्युअल दर्शन सुरू झाले आहे. कोरोना महामारीनंतर हे अधिक लोकप्रिय झाले. लोक सोशल मीडियावर फोटो आणि व्हिडिओ शेअर करतात. तसेच, पर्यावरण जागृतीमुळे शाडू मातीच्या मूर्ती आणि कृत्रिम तलावात विसर्जन ही प्रथा वाढली आहे. हे बदल सकारात्मक आहेत, कारण ते सणाला शाश्वत बनवतात. परंतु काही ठिकाणी ध्वनिप्रदूषण आणि गर्दीमुळे समस्या उद्भवतात. त्यामुळे जबाबदार साजरीकरण आवश्यक आहे.
शेवटी, गणेश चतुर्थी हा आनंद, भक्ती आणि एकतेचा सण आहे. तो आपल्याला नवीन सुरुवात आणि विघ्नांवर मात करण्याचे सामर्थ्य देतो. प्रत्येकाने या सणातून प्रेरणा घेऊन पर्यावरण रक्षण आणि सामाजिक सद्भावना वाढवावी. गणपती बाप्पा मोरया!
(शब्दसंख्या: ४८२)
1 thought on “Majha avadta san ganesh chaturthi marathi nibandh: माझा आवडता सण गणेश चतुर्थी मराठी निबंध”